In februari van dit jaar ontving ik van Anne Quaars een nieuwsbrief. Zij vertelde een verhaal over een ontmoeting met een man die een legendarische uitspraak deed over de mens als diersoort die verhalen kan vertellen en doorgeven door samen te werken. In mijn eigen woorden zei ze dat storytelling een eeuwenoude vaardigheid van de mens is waar we meer aandacht aan moeten besteden, juist als ondernemer.
Mogelijkheden zien
Ik ben het eens met deze man en Anne Quaars, maar ik wil het nog scherper stellen. De mens is namelijk de enige diersoort die kan tekenen. Dankzij ons ontwikkelde brein en onze handmotoriek kunnen we een steen, stok, kwast en pen vasthouden en bewegen om zo bij een verhaal een beeld te maken. Hoewel de aap?
Even tussendoor. Apen hebben enig gevoel te hebben voor orde en symmetrie wanneer ze schilderen en tekenen, zo blijkt uit verschillende onderzoeken waarbij apen voorzien werden van middelen om te tekenen en schilderen. Het bekendste voorbeeld is Congo, een chimpansee die bijna 400 werken maakte die goed verkochten op veilingen. Belangrijke observaties zijn dat de apen binnen de grenzen van het papier blijven en een sterke drang naar symmetrie hebben.
Ook bleken de apen zich verder te ontwikkelen en werden de patronen steeds ingewikkelder. Het verschil tussen apen en mensen is dat apen niet proberen iets te maken dat voortbestaat. Hechten ze weinig waarde aan die werken die ze maken. Tekenen ze niet met een bepaald doel of verbeelding.
Weer terug. Mensen houden van plaatjes. Door onze ervaring en kennis van de functie van ons brein en onze handen zijn we in staat om beeldmateriaal te maken. Beeldmateriaal maken deden we 10.000 jaar geleden en nu nog steeds. Het enige wat is veranderd, is de komst van het schrift en de technologie.
ChatGPT
Al het beeldmateriaal in de geschiedenis is het resultaat van een langdurig proces van actie en reactie, samenwerking, reflectie en aanpassingen. Ons leven begon met klanken en gebaren, waarna petrogliefen, hiërogliefen, iconen, pictogrammen en nu zelfs DALL-E 2 (ChatGPT), zijn ontstaan, maar zo ver is het nog niet. Hoewel? Ik laat je zo wat zien.
Het schrift is een enorme uitkomst. Het doel is om precies te zeggen wat je bedoelt, maar dit werkt simpelweg niet altijd. Soms zijn er geen woorden voor iets, dus gaan we onze gedachtes omschrijven, omdat we denken dat dit moet. Daarnaast gaan we uitspraken onderbouwen en uitslagen verantwoorden. Dit alles zegt iets over ons intellect en analytisch vermogen.
Stel je voor dat je in een collegezaal zit. De professor wil zijn onderzoek duidelijk maken. Het verduidelijken van het onderzoek doet hij niet alleen met woorden, maar ook met beeldmateriaal. Hij gebruikt staafdiagrammen, procescirkels en infograpics. Zelfs de professor wil zijn onderzoek duidelijk maken met beeldmateriaal.
DAll-E 2 en illustreren
Eerder sprak ik over DALL-E 2. Het is een online generator die tekst of beeld kan omzetten naar beeld. Deze generator is nog in ontwikkeling, maar hiermee kun je bijvoorbeeld een afbeelding van een computer in de stijl van Van Gogh creëren of een schilderij van jezelf in de stijl van Rembrandt laten maken door simpelweg een foto toe te voegen.
Tot op heden vind ik de stijl van de sketchnotes tegenvallen. Als ik op die term zoek of op de termen “visueel communiceren” en “visual notes”, dan krijg ik vage schetsen of voorstellingen te zien. Nu denk ik dat dit gaat verbeteren, maar niet zo snel. Sketchnotes is namelijk een verwerkingstool, net Dalle-E 2. Natuurlijk kan ik de bekende namen Rohde en Doug Neill noemen, maar zij en wij tekenen steeds een ander beeldverhaal, omdat de informatie steeds wisselt.
Gewoon tekenen
Kortom, storytelling en beeldmateriaal creëren zijn eeuwenoude vaardigheden die we moeten koesteren en gebruiken. Het creëren van beeldmateriaal en een verhaal is een unieke eigenschap van de mens dat ons in staat stelt om informatie met tekeningen over te brengen. Dalle-E 2 geeft leuke voorbeelden, maar je laat hiermee niet jouw persoonlijke touch zien. Ik raad je daarom aan het verhaal te tekenen en een weggever te downloaden. Stap voor stap ervaar je dat je hier geen artistieke vaardigheden voor nodig hebt, want visuele notities tekenen kan iedereen en siert de eenvoud de beeldverhalen.
